چرا باید از مدل EFQM استفاده کنیم
از زمان تأسیس EFQM ، این مدل برای سازمان های سراسر اروپا و حتی فراتر از اروپا ،طرحی را جهت توسعه فرهنگ بهبود و نوآوری ، ارائه داده است.اگر می خواهید یک هدف قوی تعریف کنید ، با الهام بخشی رهبران در هر سطح ، فرهنگ تعهد به پیشبرد عملکرد را ایجاد کنید ، در عین حال چابک ، سازگار بوده تا قادر به سازگاری و تکامل در آینده باشید ، پس مدل EFQM می تواند برای شما مناسب باشد.
این مدل به تعیین هدف شما کمک می کند!
هدف ، مایه حیات هر سازمانی است. بدون آن هیچ دلیلی برای خدمتگزاری وجود ندارد. مدل EFQM تأکید بی نظیری بر اهمیت هدف ، چشم انداز و استراتژیهای چابک برای سازمانها در صورت ایجاد ارزش پایدار دارد.
این مدل به فرهنگ سازی شما کمک می کند !
مدل تعالی سازمانی یک فرهنگ ساز نوآور است، باورهای کیفی اصلی و اهداف مشترک در قلب سازمان ها را ارزش گذاری می کند و به آنها اجازه می دهد تا با چشم انداز خود متصل و متعهد باشند.
این مدل به ایجاد و شکل دادن رهبران قدرتمند کمک می کند!
رهبری موثر یک سازمان را به هدف و چشم انداز خود وفادار نگه می دارد ، به همین دلیل مدل EFQM از روش “رهبران در هر سطح” حمایت می کند تا از تصمیم گیری ، همکاری و کار تیمی قوی در هر تیم و هر پروژه اطمینان حاصل کند.
این مدل به تحول سازمان ها کمک می کند!
تحول به زمان نیاز دارد و مدل تعالی سازمانی یک چارچوب امتحان شده و آزمایش شده را فراهم می کند تا روند جاریسازی آن موثر واقع شده و تا حد ممکن میسر و بدون زحمت فراهم گردد .
چابک بودن در میان تهدیدهای نوظهور نشانگر یک سازمان موثر است. مدل EFQM تجزیه و تحلیل و بینش سازمانی را برای هدایت راهی ایمن در مسیر پیشرفت و تحول فراهم می کند.
این مدل به رفع چالشهای سازمانی منحصر به فرد سازمانی کمک می کند!
EFQM این سطح از درک را دارد که همه سازمانها متفاوت بوده و هیچ اندازه یکسان و روش متناسبی و واحدی برای مواجه با رویکردهای تحول وجود ندارد. به همین دلیل مدل EFQM از ابتدا بدین نحو شکل گرفت تا هم با موانع سازمانی منحصر به فرد سازگار باشد و هم به اندازه کافی انعطاف پذیر بوده تا بتواند وعده های خود را در زمینه دستاورهای عملکردی ارائه دهد.
این مدل به پیش بینی آینده نیز کمک می کند!
مدل EFQM بر اساس سالها تجربه و سیر تغییرات بازار با هدف درک مزایای تجزیه و تحلیل سازمان ، پیش بینی آینده و پیشگویی هوشمندانه در جهت پیشبرد یک تحول مناسب و منطقی ، طراحی شده است.
در ابتدا بهتر است قبل از هرچیز به اشکال تغییر یافته ، رنگها و تغییرات ظاهری مدل در ویرایش 2020 نسبت به مدل 2013 بپردازیم. در این تغییر، می بینیم که هم اشکال و زوایا در مدل جدید تغییر کرده و طیفی از رنگ های آبی کمرنگ و پررنگ تا سبز که نماینده توجه و تمرکز مدل تعالی جدید بر موضوعات خاص و متفاوت است. دومین نکته کاربردی و مفهومی که نگاه عمیق به مأموریت و تمرکز مدل دارد مبحث خلق ارزش با تمرکز و تاکید بر سه محور/حلقه اساسی بوده که شامل :
چرایی در جهت گیری چگونگی در اجرا و چیستی در نتایجاست .اولین خط در اولین معیار مدل تعالی سازمانی در ویرایش جدید ، فلسفه’بودن’ را با منطق ’چرایی’ پرسش می کند.این دایره ها یکی از چارچوبهای اصلی در ویرایش جدید EFQM:2020 مورد بحث می باشد. با تمرکز بر این نگرش سه سطحی می توان راز کاریزماتیک و تاثیرگذاری رهبران و کارآفرینان بزرگ بر عموم مردم و ذینفعان را دریافت ،که آیا آنها بر روی علتها و چرایی بودن خود تمرکز می کنند؟ یا ارزش پیشنهادی به ذینفعان و نحوه تمایز کارشان نسبت به رقبا را در اولویت قرار می دهند(چگونگی) و یا فقط بر روی محصولات و خدماتی که ارائه می کنند تمرکز دارند (چیستی)! حال با این رویکرد عقلایی به مدیریت ، باید در ارزیابیها تشخیص دهیم که تمرکز استراتژیک سازمانها و رهبران در کدام لایه از دایره طلایی می باشد.
همچنین جایگزینی اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد با اصول و مفاهیم بنیادین در مدل ۲۰۱۳ نیز یکی از تغییرات عمده در ویرایش 2020 مدل بوده که این موضوع مهم ، ابعاد بسیار متفاوتی در مراحل جاریسازی و ارزیابی مفاهیم را در سازمانهای برجسته ، بدنبال خواهد داشت. در مدل تعالی سازمانی ویرایش 2020، ۱۷ اصل یا ۱۷ هدف توسعه پایدار جای خود را به ۸ مفهوم کلیدی و بنیادین در مدل قبلی دادهاند این موضوعات فراخوانی است برای اقدام همه کشورها جهت : ارتقای عدالت اجتماعی و حکمرانی درست و رفاه در عین حال محافظت از کره خاکی(زمین) که ما در آن زندگی می کنیم. با نگاه اجمالی به آرمانهای توسعه پایدار مواردی از قبیل: فقر ،سلامت، آموزش، انرژی ،مشاغل مناسب با رشد اقتصادی ،صنعت، نوآوری ،زیرساخت، الگوی مناسب تولید و مصرف ،حفاظت از زمین، آب ،توانمندسازی و مواردی دیگر که در آن بسیار مدنظر بوده و در جاریسازی تعالی سازمانی بسیار حایز اهمیت است . این نگاه و پارادایم متفاوت باعث شده مفاهیم نو و تغییراتی متعددی در واژگان کاربردی مدل ویرایش جدید، اعمال گردد که خود باعث جلب توجه کارشناسان و فعالین این حوزه شده است. مواردی همچون سازگاری و انطباق با آینده، تفکر طراحی، اکوسیستم ،حکمرانی سازمانی، فرهنگ برتری ، فرهنگ نوآوری، اقتصاد چرخشی، شبکه های یادگیری ،قابلیت های پویا ، تفکر دگر اندیشانه یا نو نگرانه و مالکیت فکری از جمله توجهات ویژه در مدل جدید می باشد
حال با این توضیحات میتوانیم بپرسیم که تغییرات اصلی در معیارها و ارتباطات آنها از لحاظ کمی و امتیازی به چه صورت شکل گرفته است . در شکل اصلی مقابل که مدل مفهومی تعالی سازمانی نشان داده شده سه دایره در مرکز مدل مشاهده میشود که حول موضوع اصلی ، یعنی سازمان وجود دارد. آنها عبارت اند از :
جهت گیری با دو معیار اصلی،اجرا با سه معیار اصلی و نتایج با دو معیار اصلی
با یک تفاوت مهم و مقایسه با مدل قبلی که تقسیم امتیازها به صورت 200-400-400 در سه حوزه انجام شده است. بر خلاف مدل ویرایش 2013 که ما دو حوزه ۵۰۰ امتیازی و برابردر توانمندسازها و نتایج داشتیم.که این خود نشان از تغییر در روش و منطق ارزیابی مدل جدید هم، خواهد بود !
در اینجا به برخی از این تفاوت ها که مفاهیم نو و زیرساختهای جدیدی برای تغییر و تحول در سازمان ها را صدا می زند با همدیگر مرور می کنیم . برای مثال در آخرین خبرنامه بنیاد (EFQM Insight) موارد زیر یادآوری شده :
رهبران را در هر سطح، الهام بخش کنید.
- فرهنگ تعهد به پیشبرد عملکرد و نوآوری را ایجاد کنید(در کل اکوسیستم موجود).
- به آرمانها و ارزشهای سازمانی ، متصل و متعهد باشید.
- درمیان انبوهی از تهدیدهای نوظهور، چابک باشید .
از کلید واژه ، عملکرد ،ذینفعان و آینده به وفور در معیارها و زیر معیارهای مدل استفاده شده و در واژه نامه مدل نیز به صورت مختصر تشریح گردیده است. از توانمندی و قابلیتی در سازمان نام برده میشود که باید هم در وضعیت فعلی سازمان را به پیش ببرد هم بتواند به موفقیت های آینده دست یابد که این خود مستلزم یک سبک رهبری متفاوت با استراتژی دوسوتوانی می باشد. از مشتریانی نام برده می شود که آنها مشتریانی حرفهای در مصرف و کاربرد محصولات و خدمات سازمان هستند.در واقع در این نگاه، مشتری فقط به مفهوم مصرف کننده نیست، بلکه تعامل و ارتباط با مشتریان حرفه ای که می توانند در تولید دانش حرفه ای ، نظام نوآوری و طراحی و بهبود محصولات و خدمات به ما کمک کنند.
از شیوه تفکری در مدل استفاده شده بنام تفکر طراحی ،در واقع می توان گفت تفکر طراحی می خواهد به نوآوری های موفق تر و سودآوری بیشتر به سازمان کمک کند. این نوع تفکر، تمرکز بر نیازهای مشتریان، شرایط کسب و کار و راه حلهایی را برای موفقیت در این زمینه توسعه می دهد.
یکی دیگر از مفاهیم نو و پرکاربرد در مدل ویرایش جدید،توجه به یک نظام اقتصادی چرخشی که هدف آن کمینه کردن ضایعات و بیشترین استفاده از منابع موجود است.
(Circular Economy) یک نظام اقتصادی است که هدف آن کمینه کردن ضایعات و بیشترین استفاده از منابع است. این رویکرد بازسازی کننده در مقابل رویکرد سنتی اقتصاد خطی قرار میگیرد که در آن مدل تولید به صورت «دریافت مواد اولیه، تولید و دور انداختن» است. حال آیا این تعریف همه آنچه را که باید در این حوزه گفت ، بیان می کند ؟ البته که خیر ! این مفهوم نو در مدل تعالی سازمانی ویرایش 2020 ، جهت گیری چالشی ، ساختاری و تحول زایی را در مسیر آینده ، نشانه گرفته که جز با نوآوری و بازآفرینی در طراحی و خلق مدلهای کسب و کار فعلی ، محقق و جاری نخواهد شد . در اقتصاد چرخشی از طریق نوآوری در طراحی و توسعه محصولات، سیستم نت ،استفاده مجدد، بازتولید و بازیافت می توان به صورت بلندمدت به اهداف توسعه پایدار دست یافت .
و اما یک توجه و تمرکز جدید دیگر مدل ویرایش 2020 اقتصاد مبتنی بر روبات و اقتصاد گیگ محور است.در مدل ویرایش جدید تمرکز و شناسایی ذینفعان و برداشتهای متفاوت آنها بسیار مورد تأکید است. به علت تغییرات فضای کسب و کار ها و نزدیکی آنها به استفاده از فناوری های نو در کار ، چگونگی تطبیق سازمان با روش های کار در آینده باید مورد مطالعه قرار گیرد.
برای مثال همزیستی کارکنان و افراد مشغول به فعالیت در کنار ربات ها یکی از این محورهای جدید است. این تمرکز خود گویای این است که سازمانها در آینده باید فرآیندها،سبک های رهبری، دستورالعمل ها و آیین نامه ها و حاکمیت سازمانی خود را با توجه به اشتراک کار بین انسان و ماشین باید با یک نوگری و دگراندیشی تغییر داده و حتی الزامات حقوق و نیازمندیهای آنها را نیز در این برنامه مورد توجه قرار دهند. با توجه به حقوق ربات ها موضوع هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و کاربرد فناوریهای نو از جمله تحولاتی است که در مدل تعالی سازمانی ویرایش ۲۰۲۰ مشهود است .
توجه : برای آشنایی بیشتر به کانال تخصصی مرتبط رجوع کرده تا جهت اطلاع از نحوه و زمان حضور در دوره های آموزشی اقدام نمایید.
دکتر حمید رضا خدمتگزار
مدرس ، مشاور و ارزیاب ارشد مدلهای تعالی ، نوآوری و توسعه سازمانی
